Emtia Nedir?

Emtia, bir ihtiyacı karşılayan fiziksel bir varlıktır, büyük miktarlarda üretilir ve mübadele edilebilirdir. Yani, ayrı ayrı birimler birbiriyle tamamen değiştirilebilir.

Şimdi Yatırım Yapın

Yatırımlar yüksek derecede risk içerir ve tüm sermayenizin kaybıyla sonuçlanabilir.

Emtia Türleri Nelerdir?

Emtialar iki ana eksende tanımlanır: sert/yumuşak ve kategoriler. Sert Emtialar topraktan çıkartılan, madencilik ürünleri emtialardır. Bunlara örnek olarak metaller ve petrol ürünleri verilebilir. Yumuşak emtialar yetiştirilen emtialardır. Bunlar öncelikli olarak besi hayvanları da dahil olmak üzere tarımla ilgilidir. Kategorilere ayrıldığında ise emtialar metal, enerji, besi hayvanı ve et, tarımla ilgilidir (ekilen ürünler). Takas edilebilir olmaları için bu ürünlerin (genelde) belirli emtianın alınıp satıldığı emtia borsası tarafından belirlenen bir dizi özelliğe uygun olması gerekir. Özellikler, teklif edilen tek bir fiyata dayanan büyük ölçekli üretime ve dağıtıma imkan sağlamak üzere belirlenir. Bu sebeple, örneğin, Shanghai Altın Borsası’nda, Londra Metal Borsası’nda ve COMEX’te (New York’taki Amerikan Emtia Borsası) yatırım yapılan altının %95 oranında saf olması, kote edilen fiyatının 1 ons başına dolar cinsinden olması gerekir. Böylece, yatırım yapılabilir Altının her bir külçesi, nerede oluşturulmuş ve/veya nerede alınıp satılmış olursa olsun aynıdır veya en azından o referans alınarak fiyatlandırılır. Petrole (esas olarak) 2 ölçüte göre yatırım yapılır: Çoğu Amerikan ürünleri için West Texas Intermediate (Texas Petrolü) ve Kuzey Denizi petrol sahalarından gelen Brent petrol. Örneğin, NYMEX’te (New York Ticaret Borsası) yatırım yapıldığı şekliyle WTI hafif (API gravitesi 37 ile 42 derece arasında) ve tatlıdır (sülfür içeriği %0,42’den az).

Emtialara Nasıl Yatırım Yapılır

Fiziksel emtialara yatırım yapan insan sayısı aslında çok azdır. Tedarik zinciriyle bir şekilde doğrudan ilişkili olmadıkları sürece depolama ve nakliye masrafları oldukça engelleyici olabilir. Ancak, aynı zamanda emtialar var olduğundan bu yana (tarih öncesi devirler) takas edilmeleri için sözleşmeler oluşturulmaktadır. İlk opsiyon sözleşmesinin ülkenin zeytin preslerinin satın alma hakkını elde eden antik bir Yunanlı olan Thales tarafından oluşturulduğu söylenmektedir. Lale vadeli işlemleri ise patlayan ilk piyasa balonuydu. Genelde bunların ortak yönü ise fiyatları önceden sabitleyerek üreticilerin ve pazarcıların doğal afetlere, mal bolluğuna ve diğer sorunlara karşı korunmasıdır. Aslında, bugünkü durumda örneğin Altın, var olan her 1 dolarlık fiziksel altın için 200-300 dolar değerinde sözleşme türevlerine kadar güçlenmiştir. Fark Sözleşmeleri (CFD’ler) bu konudaki en son yeniliktir. CFD, 20. yüzyılın sonlarına doğru aslında emlak piyasası için oluşturulmuş bir tür vadeli takas sözleşmesidir. O zamandan bu yana öncelikli olarak dünya genelindeki brokerlarla borsa dışı yatırım yapan bireysel yatırımcılar tarafından yatırım yapılan en popüler türev haline geldiler. Anlaşılması kolaydır (kar/zarar sözleşmesi yapılan varlığın açılış ve kapanış fiyatları arasındaki farktır), nispeten ucuzdur (işlem maliyeti genelde açılış/kapanış spread’i tarafından karşılanır) ve marjla yatırım yapılır, yani bir yandan daha sınırlı kaynağı olan insanlara kapılara açarken bir yandan da sunulan kaldıraçla bağlantılı olarak olası kar/zararı da arttırır.

Emtia Borsalarının Geçmişi

Yerel tapınakla birlikte, yaklaşık 10.000-15.000 yıl öncesine uzanan kolonize insanların ilk arkeolojik kalıntılarında da pazarların izlerine rastlanmıştır. İlk başta insanlar ellerinde fazla olan malları ellerinde az olan mallarla takas etti. Bu eğilim gelişti ve yatırımın daha karmaşık yönlerini kolaylaştırmak için nesnelere değer atanması gerekti. Böylece, MÖ 1. yüzyılın sonlarında özel pazarlar (balık pazarları, parfüm pazarları vs.) Avrupa’da ortaya çıktı ve madeni para da MÖ 7-8. yüzyılda ortaya çıktı.

Alışveriş merkezleri ortaya çıktıkça (örneğin Roma Forumu, İran’daki pazarlar, Arabistan’daki Suq’lar ve diğerleri) Orta Çağlarda özel pazarlar yeniden ortaya çıkarak yerel piyasaların büyüyen ağlarına giderek daha fazla ürün tedarik etmiştir. Ve bu şekilde perakende zinciri gelişti. Aynı zamanda “pazar” ve “borsa” terimleri ayrılmaya başladı. Pazar insanların alışverişe gittikleri yer olurken, borsa da tedarik zinciri içindeki pazarlar ve bir varlığın alınıp satılmasını yöneten alt yapı oldu.

Dünyanın ilk özel borsası (bourse) 16. yüzyılın başlarında kurulan Antwerp Borsası’ydı. Hollanda Lalesi deliliği belki de denetimli bir borsa ile önlenebilirdi. Dünyanın öbür tarafında Japonlar bunu anladı ve geleneksel olarak hizmetlerinin karşılığı pirinç ile ödenen Shogun’lar tarafından 1697 yılında Dojima Pirinç Borsası oluşturuldu. Burada aynı zamanda pirinç vadeli işlemleri de düzenlendi ve verdiği sözden dönenleri olumsuz sonuçlar bekliyordu.

Chicago Ticaret Kurulu 1848 yılında kuruldu ve tarım ürünlerinin alım satımına özel olmasının yanı sıra aynı zamanda opsiyonlarla ve vadeli işlemlerle denetimli bir şekilde yatırım yapılan ilk borsaydı. Aradaki sürede aynı emtianın çeşitli konumlarda alınıp satılabilmesi için dünya genelinde çok sayıda borsa açıldı.

Elektronik yatırımın doğuşuyla bunlardan çoğu birleşmiştir ve bugün CME grubu (Chicago Ticaret Kurulu ve Chicago Ticaret Borsası’nın birleşiminin sonucu) dünya emtia borsalarının büyük bir kısmına sahiptir. Euronext’in (Avrupa Yeni Borsa Teknolojisi) merkezi Amsterdam ve Paris’te olup Oslo, Dublin ve diğer şehirlerde emtia borsalarını işletmektedir. Asya’daki değerli metaller için TOCOM (Tokyo Emtia Borsası) tercih edilmektedir ve Nairobi’deki Afrika Ticaret Borsası kahve yatırımlarının en büyük merkezidir.